Vitamina D totale (D2 + D3)
Vitamina D eshte substanca e tretshme ne yndyre - D2 (ergokalciferoli) dhe D3 (kolekalciferoli), 1.25 (OH) 2D3 (1,25 -dihidroksivitamin D3, kalcitrioli). 1,25 (OH) 2D3 (1,25 - dihidroksivitamina D3, Kalcitrioli) eshte prodhuar nga kolekalciferoli ose ergokalciferoli. Vitamina D3 sigurohet nga ushqimi dhe mund te formohet dhe si rezultat i sintezes endogjene ne lekure te shkaktuar nga rrezatimi ultravjolete, ndersa vitamina D2 sigurohet vetem me anen e ushqimit.
Prekursoret e Kolekalciferolit - previtamin D3 - sintetizohet ne epidermen e previtamines D3 nga rrezatimi ultravjolete. Previtamina D3 konvertohet ne kolekalciferol nga izomerizimi termik. Ne epiderme Kolekalciferol Vitamina D - lidhet me proteinen lidhese dhe ne kete forme ajo ndodhet ne gjak dhe transportohet ne mel?i.
Proteinat e lidhura me vitaminen D transporton dhe derivatet e tjera te kolekalciferolit dhe ergokalciferolit, duke perfshire 1,25 (OH) 2D3. Kolekalciferol gjendet ne shume ushqime, ve?anerisht ne vajrat e peshkut, mel?ine e gjitareve, shpendet, peshku, ne te verdhen e vezes.
Ergokalciferoli formohet ne qelizat bimore nga ergosteroli. Burimi kryesor i ergokalciferolit - eshte 1,25 (OH) 2D3 (1,25 - dihydroxyvitamin D3, calcitriol), buka dhe qumeshti. Ergokalciferoli, tretet ne zorre dhe transportohet me proteinen lidhese te vitamines D ne mel?i.
Per qellime diagnostike zakonisht percaktohet permbajtja totale e kolekalciferolit dhe ergokalciferolit dhe derivateve te tyre ne serum.
D2 dhe D3 jane hormonalisht joaktive.
Ne mel?ine, kolekalciferoli dhe ergokalciferoli jane transformuar ne 25 (OH) D3 (25-hidroksivitamina D3, kalcidiol) nga 25-hidroksilimi. 25 (OH) D3 ? eshte metabolite kryesor qarkullues i holekalferoles dhe ergokalciferolti. Prandaj, nje perqendrim prej 25 (OH) D3 mund te gjykohet mbi permbajtjen ne trup e te gjitha formave te vitamines D. Kur testimi eshte i nevojshem duhet te merret parasysh se niveli i vitamines maksimale eshte ne vere dhe ajo minimalja eshte ne dimer. Aktiviteti hormonal i 25 (OH) D3 eshte 10-100 here me i ulet se aktiviteti i 1,25 (OH) 2D3. 25 (OH) D3 formohet ne mel?i ne kombinim me proteinen lidhese te vitamines D ne gjak ku me pas transportohet ne veshka. Qelizat e tubulit proksimal te veshkes 25 (OH) D3 i nenshtrohen hidroksilimit ne pozicionin 1- ose ne pozicionin 24. Rezultati eshte nje forme hormonale aktive e vitamines D - 1,25 (OH) 2D3 (kalcitriolit) ose forme hormonale joaktive - 24, 25 (OH) 2D3.
Te dyja keto reaksione jane katalizuar nga nje enzime mitokondriale 1-alfa-hidroksilaze.
Shkalla e formimit te 1,25 (OH) 2D3 varet nga sasia dhe perberja e ushqimit dhe nga perqendrimi i kalciumit ne serum, fosforit, PTH-se, kalcitonines, estrogjenit, hormoni te rritjes dhe insulines. PTH-ja stimulon ne menyre direkte sintezen e 1,25 (OH) 2D3, duke aktivizuar 1 alfa-hidroksilazen. Ndryshimet ne perqendrimet e kalciumit dhe fosforit ndikojne ne sintezen e 1,25 (OH) 2D3 te ndermjetesuar permes PTH-se: hipokalcaemia e ulet dhe sekretimi i PTH-se hipofosfatemike eshte rritur, hiperkalcemia dhe hiperfosfatemia - eshte supresuar.
Ashtu si PTH, 1,25 (OH) 2D3 rregullon ristrukturimin e kockave, stimulojne perthithjen e kalciumit ne zorre. Per shkak te efektit te 1,25 (OH) 2D3, perqendrimi i kalciumit, i joneve ne lengun ekstraqelizor, mbahet ne nivelin e kerkuar per mineralizimin e matriksit organik te kockave.
Receptoret e vitamines D gjenden jo vetem ne zorret e holla dhe ne kockat, por edhe ne veshka, pankreas, muskul skeletor, qelizat e muskujve te lemuar te trurit, gji, zorres se trashe, gonade, endotelium, miocitet kardiake, limfocite, monocite.
Roli kryesor i vitamines D ne trup eshte i lidhur me rregullimin e metabolizmit te kalciumit. Nivelet e vitamines D mund te ndryshojne, varesisht nga mosha (njerezit me te moshuar me shpesh verehen renie te nivelit te vitamines D), nga sezoni (ne vere nivel i larte, ne dimer me i ulet), natyra e ushqimit qe hani, popullsia etnike dhe gjeografike, zvogelimi i nivelit te vitamines D ne gjak gjate shtatzenise. Perve? rolit te njohur te vitamines D ne metabolizmin e kalciumit, ne studimet e fundit tregojne se nje sasi e mjaftueshme e vitamines D eshte e lidhur me rrezikun e zvogelimit te kancereve te ndryshme, te diabetit, te sklerozes se shumefishte, semundjeve kardiovaskulare, tuberkulozit. Vitamina D eshte e perfshire ne rregullimin dhe diferencimin e qelizave te sistemit imunitar, ne menyre direkte dhe indirekt